Website

   van

      Anja en Jacques Bakker

Wat kun je zien in een waterdruppel?

Zomervakantie 2011 Zweden - Noorwegen

Kies de dag/hoogtepunt

Dag 22: Museum Vemork (Rjukan)

Klik op de foto voor een vergroting!

Zwaar Water

Vandaag naar een Museum in Vemork vlakbij Rjukan geweest. Dit museum zit in het gebouw waar in de tweede wereldoorlog door de Duitsers testen werden gedaan met radioactief materiaal en de productie van zwaar water werd ook in Vemork gedaan. Reeds voor de oorlog bestond het bedrijf Norsk Hydro die zorgde voor onderzoek en productie van waterstof.

Voor de productie van zwaar water is energie nodig. Die werd geleverd door de waterkracht centrale die op dezelfde locatie staat. De waterkracht centrale van destijds is niet meer in gebruik en men heeft in de oude centrale het museum gevestigd. Het museum is het Noorse Industriearbeiders Museum. Er is dus meer te zien dan de oude waterkracht centrale alleen.

Zwaar water is een belangrijke hulpbron bij atoomonderzoek en voor de productie van een atoombom.

Klik op de foto voor een vergroting!

Sabotage Acties

Er zijn in totaal drie acties ondernomen door Engelsen en het locale verzet om het productieproces te verstoren.

In de eerste actie werd de productiefabriek van zwaar water opgeblazen door een Noorse commando groep.

Bij een tweede actie werd een bombardement uitgevoerd en werd de fabriek zwaar beschadigd.

Bij de derde actie werd de veerboot waarmee de voorraad zwaar water in tanks in treinwagons over een meer werd vervoerd opgeblazen.

De Noren die betrokken waren bij de sabotage acties en het opzetten van het Noorse verzet zijn in Noorwegen helden. Ik heb het gevoel dat deze Noorse helden meer op een voetstuk worden gezet dan onze Nederlandse oorlogshelden. Na de capitulatie van nazi Duitsland waren er in Noorwegen 2000 goed getrainde en bewapende Noorse verzetslieden.

De bekendste film is wel "The Heroes of Telemark" met Kirk Dougles uit 1965 waarbij de veerboot Hydro tot zinken werd gebracht.

Klik op de foto voor een vergroting!

Chronologisch

Chronologisch vonden de volgende acties plaats:

19 oktober 1942: Grouse landt op de Hardangervidda hoogvlakte, de Engelsen besluiten dat Britse soldaten een sabotage actie moeten uitvoeren. 4 Engelse paratroepers onder leiding van Grouse springen boven de Hardangervidda om een geschikte landingsplaats te vinden voor de gliders die later zouden komen.

19 november 1942: Operatie Freshmand begint, de Engelsen besluiten om twee pelotons (2x17 soldaten) met een "glider" getrokken door een bommenwerper met 7 vliegeniers te zenden. Slechts 1 bommenwerper kwam terug op de basis in Schotland. 18 soldaten kwamen om bij de landingen (meer een crash) en 23 werden door de Duitsers in gevangenschap doodgeschoten.

28 maart 1942: Einar Skinnerland wordt gedropt op de Hardangervidda hoogvlakte. Zijn taak is om contact te leggen met Noorse verzet in Rjukan en verbinding te maken met Londen.

27 februari 1943: Operatie Gunnerside begint, een groep soldaten wat geheel bestond uit Noren die in Engeland waren getraind zou samen met de 4 soldaten die reeds sinds 19 oktober 1942 onder zeer barre omstandigheden op de hoogvlakte zaten en Einar Skinnerland. Kort na middernacht werd de zwaar water productie fabriek opgeblazen. Iedereen overleefde de actie en niemand werd gevangen genomen.

16 november 1943: Bombardement van Vemork/Rjukan, een bombardement uitgevoerd door 160 Amerikaanse vliegtuigen en werd de fabriek zwaar beschadigd. Ook kwamen 22 inwoners van Vemork om het leven. Hierna werd besloten de productie (en de voorraad zwaar water dat op dat moment druppel voor druppel was geproduceerd) naar Duitsland te verplaatsen.

20 februari 1944: De ondergang van de veerboot Hydro, deze veerboot moest de voorraad over het meer Tinnsjøen vervoeren. Het was besloten dat de veerboot tot zinken moest worden gebracht. Ook hierbij vielen burgerslachtoffers die nietsvermoedend op de veerboot zaten en 18 personen werden gedood. De saboteurs overleefde alleen.

Klik op de foto voor een vergroting!

Niet Niets

Het is allemaal geschiedenis, maar de bedenk wel dat in 1911 werelds grootste waterkracht centrale werd gebouwd om energie te leveren aan de fabrieken van Rjukan. Vanaf 1929 leverde de waterkracht centrale ook de energie voor de waterstof fabriek. Deze centrale is nu te bezichtigen.

De centrale ligt in een kloof die via een hangbrug is te bereiken. Dit is de enige toegang tot de centrale.

Ik ben ooit eens in een werkende waterkracht centrale geweest, dat gevoel erbij maakt dit museum tot een bijzondere belevenis.

Kies de dag/hoogtepunt